Trái phiếu là gì, đặc điểm, phân loại và so sánh với cổ phiếu

Trái phiếu là một khái niệm quen thuộc và phổ biến trong đời sống xã hội hiện nay. Vậy trái phiếu là gì, đặc điểm, các loại trái phiếu cũng như phân biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu như thế nào? Những chia sẻ dưới đây của Luật Nhân Dân sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc này, mời các bạn cùng tìm hiểu.

Trái phiếu là gì?

Theo quy định hiện hành thì trái phiếu là một chứng nhận nghĩa vụ nợ của người phát hành phải trả cho người sở hữu trái phiếu đối với một khoản tiền cụ thể (mệnh giá của trái phiếu), trong một thời gian xác định và với một lợi tức quy định.

Các đặc điểm của trái phiếu

Về cơ bản, trái phiếu có những đặc điểm sau đây: 

Thứ nhất, chủ thể có quyền phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp ngoài nhà nước (gọi là trái phiếu doanh nghiệp) hay một cơ quan nhà nước có thẩm quyền duy nhất như: Kho bạc nhà nước (gọi là trái phiếu kho bạc) hoặc chính quyền (gọi là công trái hoặc trái phiếu chính phủ).

Thứ hai, Bất cứ cá nhân, doanh nghiệp hoặc chính phủ đều có thể mua trái phiếu hay trái chủ. Trên trái phiếu có thể ghi tên trái chủ gọi là trái phiếu ghi danh hoặc không được ghi tên thì gọi là trái phiếu vô danh.

Thứ ba, Người cho nhà phát hành trái phiếu vay tiền gọi là trái chủ. Trái chủ không chịu bất cứ trách nhiệm nào về kết quả kinh doanh của tổ chức phát hành trái phiếu và về hiệu quả sử dụng vốn vay của người vay. Nhà phát hành phải có nghĩa vụ thanh toán số nợ theo cam kết trong hợp đồng cho vay như đã thoả thuận

Thứ tư, trái phiếu đem lại nguồn thu là tiền lãi cho trái chủ một cách đúng pháp luật, đây là khoản thu cố định thường kỳ và nó không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của tổ chức, doanh nghiệp phát hành trái phiếu.

Cuối cùng, bản chất trái phiếu là chứng khoán nợ, do đó trường hợp công ty bị giải thể hay phá sản thì cổ phần của công ty trước hết phải được thanh toán cho những người nắm giữ trái phiếu trước như một nghĩa vụ bắt buộc. Sau khi trả nợ trái phiếu, cổ phần mới được chia cho các cổ đông và thực hiện những nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

Phân loại trái phiếu

Có rất nhiều cách để phân loại trái phiếu, chúng ta có thể phân loại dựa theo những tiêu chí sau đây: chủ thể phát hành, mức độ đảm bảo thanh toán, hình thức và tính chất trái phiếu.

Theo chủ thể phát hành

Trái phiếu của Chính phủ: Đây là loại chứng khoán được đánh giá là ít rủi ro và uy tín nhất trên thị trường hiện nay bởi chủ thể phát hành là Chính phù. Chính Phủ phát hành trái phiếu nhằm huy động tiền nhàn rỗi trong dân để sử dụng số tiền đó với mục đích quốc gia có hiệu quả.

Trái phiếu của doanh nghiệp: Là những trái phiếu do doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn phát hành để tăng vốn hoạt động. Trái phiếu doanh nghiệp có nhiều loại và rất đa dạng.

Trái phiếu của ngân hàng và các tổ chức tài chính: Các tổ chức này có thể phát hành trái phiếu để tăng thêm vốn hoạt động. Hiện nay đa số nhà đầu tư vẫn có thói quen mua trái phiếu ngân hàng và các tổ chức tài chính bởi những lợi nhuận mang lại là khá cao.

Phân loại theo mức độ đảm bảo thanh toán của người phát hành

Trái phiếu bảo đảm: Là loại trái phiếu mà người phát hành dùng một tài sản có giá trị làm vật đảm bảo cho việc phát hành. Khi nhà phát hành mất khả năng thanh toán, thì trái chủ có quyền thu và bán tài sản đó để thu hồi lại số tiền người phát hành còn nợ. Trái phiếu bảo đảm thường bao gồm một số loại chủ yếu sau:

   + Trái phiếu có tài sản cầm cố: Là loại trái phiếu bảo đảm bằng việc người phát hành cầm cố một bất động sản để bảo đảm thanh toán cho trái chủ. Thường giá trị tài sản cầm cố lớn hơn tổng mệnh giá của các trái phiếu phát hành để đảm bảo quyền lợi cho trái chủ.

   + Trái phiếu bảo đảm bằng chứng khoán ký quỹ: Là loại trái phiếu được bảo đảm bằng việc người phát hành thường là đem ký quỹ số chứng khoán dễ chuyển nhượng mà mình sở hữu để làm tài sản bảo đảm.

Trái phiếu không bảo đảm: Là loại trái phiếu phát hành không có tài sản làm vật bảo đảm mà chỉ bảo đảm bằng uy tín của người phát hành.

Phân loại dựa vào hình thức trái phiếu

Trái phiếu vô danh: Là loại trái phiếu không ghi tên của người mua và trong sổ sách của người phát hành. Trái chủ là người được hưởng quyền lợi.

Trái phiếu ghi danh: Là loại trái phiếu có ghi tên của người mua và trong sổ sách của người phát hành.

Phân loại dựa vào tính chất trái phiếu

Trái phiếu có thể chuyển đổi: Là loại trái phiếu của công ty cổ phần mà trái chủ được quyền chuyển sang cổ phiếu của công ty đó. Việc này được quy định cụ thể về thời gian và tỷ lệ khi mua trái phiếu.

Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: Là loại trái phiếu có kèm theo phiếu cho phép trái chủ được quyền mua một số lượng nhất định cổ phiếu của công ty.

Trái phiếu có thể mua lại: Là loại trái phiếu cho phép nhà phát hành được quyền mua lại một phần hay toàn bộ trước khi trái phiếu đến hạn thanh toán.

So sánh giữa cổ phiếu và trái phiếu

* Điểm giống nhau

– Trái phiếu và cổ phiếu đều là những công cụ, những bằng chứng, những sự xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Từ đó khẳng định được nghĩa vụ của nhà phát hành cổ phiếu, trái phiếu đối với nhà đầu tư.

– Cả hai loại cổ phiếu và trái phiếu được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử.

– Cổ phiếu và trái phiếu đều có thể trao đổi mua bán, chuyển nhượng cầm cố, thế chấp, thừa kế.

– Đều là những khoản đầu tư có nhận lãi (cổ tức đối với cổ phiếu, trái tức đối với trái phiếu) và nó ràng buộc trách nhiệm của nhà phát hành.

* Điểm khác nhau 

Trên đây là những chia sẻ của Luật Nhân Dân về trái phiếu là gì, đặc điểm, phân loại và so sánh với cổ phiếu, hi vọng sẽ hữu ích với bạn. Nếu bạn có những câu hỏi hay đang gặp vướng mắc cần Luật sư tư vấn vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ giải đáp nhanh nhất.